Welkom
Over het N. Realisme
Agenda
Links naar o.m. Galerieën
Over deze pagina

D. Kraaijpoel

Wat verstaan we onder realisme? Weergave van de herkenbare werkelijkheid, zei Courbet, dus geen gefantaseer over draken, engelen en andere bovennatuurlijke entiteiten. Het spraakgebruik is hem daarin niet gevolgd. Een engel in een renaissance-schilderij, compleet met gevederde vleugels, noemen wij realistisch geschilderd.

Dat kan op verschillende manieren. Er bestaat een realisme dat exact, met meer dan fotografische scherpte 'netvliesgetrouw' de werkelijkheid in kaart brengt. Dat komt zelden voor; de werken van Jopie Huisman vallen in die categorie. Maar je zou kunnen beweren dat dit een overdreven turende manier van waarnemen is. In het dagelijks leven kijken we veel globaler over de dingen heen: in die zin geeft het totaalbeeld van een impressionisch schilderij een juistere indruk van hoe wij waarnemen dan Huisman. Dus eigenlijk zouden we de impressionisten bij uitstek tot de realisten moeten rekenen.

De ironie der historie wil echter dat de impressionisten dat niet leuk zouden vinden, want ze wilden zich juist afzetten tegen de academische realistische of naturalistische traditie. Willen we het spraakgebruik volgen (en dat willen we), dan moeten we ergens een grens trekken. Ik stel het volgende voor: een realistisch kunstwerk hoeft niet fijn afgewerkt te zijn; het mag rustig een spontane, duidelijk zichtbare toets vertonen, maar de zwaarte, de massa van het verbeelde object moet bewaard blijven.

Wanneer de wereld zijn gewicht verliest, hoe hemels dat er ook uit ziet, kunnen we niet meer van realisme spreken. Vroege Monet voldoet nog aan de definitie, late Monet niet meer.

De vraag of er zoiets als een Noordelijk realisme bestaat houdt de gemoederen al jaren bezig. Er zijn al twee doctoraalscripties over verschenen, en in de NRC heeft een artikel van P. Steenhuis gestaan waarin dit begrip gebruikt werd. In deze teksten wordt niet aangegeven waarin de Noordelijke variant zich onderscheidt van ander realisme.

Is er sprake van een herkenbare stijl? Bij het verschijnsel De Nieuwe Haagse School immers is dit het geval: er heerst daar een sterk lineaire opvatting: ze denken daar van de contour uit, en springen vrijmoedig om met de verhoudingen van het menselijk lichaam. In het Noorden des lands bestaat zo'n stijlkenmerk niet.

Je zou kunnen zeggen dat de waarneming overheerst. De neiging om direct naar de natuur een portret, stilleven of landschap weer te geven is in het Noorden flink ontwikkeld. Maar een vast stijlkenmerk is het niet: de werken van Wout Muller, Hester Schroor, Olga Wiese en mijzelf berusten voornamelijk op fantasie, en bij Rein Pol, Matthijs Röling en Ger Siks is dat althans voor een gedeelte van hun oeuvre het geval.

Er bestaat in beide centra een zichtbare binding met de traditie. Terwijl de Hagenaars overwegend belangstelling hebben voor vroege renaissance en Vlaamse primitieven, kijken de Noordelijken meer naar hoog-renaissance en barok. Het is echter de vraag of dat in andere regio's niet eveneens gebeurt. Zekerheid is daarover niet te krijgen, want de landelijk pers bericht niet over contemporaine kunst waar eeuwenoude traditie in zit. Wat er in Brabant of Zeeland gemaakt wordt, ik zou het werkelijk niet weten.

We zullen het er maar op houden dat het begrip Noordelijk Realisme een geografische aanduiding is. Het kan zijn dat er hier meer aan natuurstudie wordt gedaan dan elders, omdat de Academie Minerva verhoudingsgewijs altijd veel modeltekenen, stillevenschilderen en andere waarneming in haar curriculum heeft gestopt. De resultaten hebben een aardige plaats op de markt veroverd. Allicht, de particuliere koper mag graag iets zien dat hij zelf niet zou kunnen maken, een product dat scholing vertoont.

terug naar beginscherm

Onderstaande figuratief werkende kunstenaars hebben wij inmiddels opgenomen in het bestand.

Kunstenaars in het oranje hebben ook een eigen website.

Johan Abeling
Arnout van Albada
Annette Beiboer
Gerard Boersma
Dinie Boogaart
Loïs Boomsma
Margreet Boonstra
Paul Boswijk
Lionella Delcampo
Jan Dits
Janhendrik Dolsma
Joost Doornik
Peter Durieux
Jaap van Dijk
Ger Eikendal
Douwe Elias
Flip Gaasendam
Albert Greving
Berend Groen
Cor Groenenberg
Ewoud de Groot
Maarten 't Hart
Henk Helmantel
Chris Herenius
Annet Hiltermann
Reinder Homan
Herman van Hoogdalem
Jopie Huisman
Anja Jager
René Jansen
Jacqueline Kasemier
Jannes Kleiker
Tanja Klein
Nanna de Klerk
Herman Kolker
Jan van der Kooi
Diederik Kraaijpoel
Jan van Loon
Rikus van der Meer
Wout Muller
Hans Musters
Simeon Nijenhuis
Erik van Ommen
Theo Onnes
Pieter Pander
Hans Parlevliet
Peter van de Ploeg
Rein Pol
Uko Post
Ben Rikken
Roelof de Roo
Matthijs Röling
Piet Sebens
Robin D'Arcy Shillcock
Ger Siks
Ben Snijders
Kees Thijn
Fokko Timersma
Ion Toporan
Herman Tulp
Rene Tweehuysen
Van der Vegt
Gerrie Wachtmeester
Gerard van de Weerd
Olga Wiese
Marijke ten Wolde